Wetenschapsblog: Huiswerk voor de coachee

Een veelgebruikte coachmethode die handvaten biedt voor huiswerkopdrachten is oplossingsgericht coachen. Zo zijn er een aantal studies gedaan waarin deelnemers oplossingsgerichte vragen beantwoordden in de vorm van een schrijfoefening. Het gaat dan om vragen als “wat zou een eerste kleine stap kunnen zijn om het probleem op te lossen?”. De resultaten van die studies laten zien dat mensen na het beantwoorden van dergelijke vragen meer vertrouwen hebben om het probleem op te lossen en dat zij actieplannen bedenken en uitvoeren. Recent onderzoek laat zien dat ook een ander soort opdracht bruikbaar kan zijn voor coaching. Het gaat dan om, hou je vast, mentaal contrasteren met implementatie intenties. Wat houdt dat precies in?

Bij mentaal contrasteren zet iemand een gewenste situatie af tegen de huidige situatie. Daarbij is er specifiek aandacht voor de obstakels die het bereiken van de gewenste situatie in de weg staan. Stel dat iemand graag meer tijd wil doorbrengen met diens partner. Het grootste obstakel dat in de weg staat is het overwerken in de avond en de weekenden. Als gevolg van mentaal contrasteren kan iemand dan energie en tijd investeren in het overkomen van dat obstakel en manieren vinden om minder over te werken. Hoewel dit mentaal contrasteren ervoor kan zorgen dat iemand zich meer inzet om een doel te bereiken, biedt het nog geen garantie dat het ook echt gaat lukken. Daar komen de zogenaamde implementatie intenties om de hoek kijken. Die implementatie intenties zijn eigenlijk concrete als-dan plannen die ervoor zorgen dat het gewenste gedrag ook daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Bijvoorbeeld: Als ik zondagochtend opsta, trek ik alvast mijn wandelbroek aan. Hoewel beide technieken, dus zowel mentaal contrasteren als implementatie intenties, los van elkaar kunnen worden ingezet, kunnen ze ook worden gecombineerd. Daarbij laat je iemand eerst de gewenste situatie afzetten tegen de huidige situatie, en vervolgens concrete als-dan plannen maken. Voor deze combinatie van technieken is door de psychologen Oettingen en Mayer een wat meer bruikbare naam bedacht: WOOP. De afkorting staat voor Wish (wens), Outcome (uitkomst), Obstacle (O) en Plan (plan).

Onderzoekers Martenstyn en Grant lieten 113 studenten een schrijfoefening doen waarin zij gebruik maakten van deze techniek. Deelnemers schreven eerst zo’n 10 minuten over een persoonlijk probleem. Deelnemers kozen een uitdagend probleem, maar wel een probleem dat binnen enkele weken kon worden opgelost. Nadat deelnemers over hun probleem hadden geschreven vulden zij een aantal vragenlijsten in. De ene helft van de deelnemers kreeg vervolgens de schrijfoefening waarin gebruik werd gemaakt van WOOP. Deze groep kreeg de instructie om na te denken over de meest positieve uitkomst die het oplossen van het probleem met zich mee zou kunnen brengen. De onderzoekers vroegen deelnemers om hun antwoorden te omschrijven met steekwoorden. Vervolgens vroegen de onderzoekers de deelnemers om uitgebreid na te denken over het obstakel dat in de weg stond voor het oplossen van het probleem. Ook hierover schreven deelnemers hun gedachten op. Tot slot vroegen de onderzoekers aan de deelnemers om drie concrete als-dan plannen te bedenken. De andere groep deelnemers kreeg een andere schrijfoefening, en beantwoordde een aantal oplossingsgerichte vragen zoals “denk aan een mogelijke oplossing voor je probleem”. Na het beantwoorden van de vragen kregen alle deelnemers wederom een aantal vragenlijsten voorgelegd.

De resultaten lieten zien dat deelnemers na afloop van beide schrijfoefeningen het idee hadden dichter bij het oplossen van het probleem te zijn gekomen. Ook het vertrouwen om het probleem op te kunnen lossen was groter na afloop van beide schrijfoefeningen dan daarvoor. Bij beide schrijfoefeningen nam de positieve stemming van deelnemers toe, terwijl de negatieve stemming juist afnam. Er waren een paar kleine verschillen tussen de schrijfoefeningen. Deelnemers die de oefening met WOOP hadden gedaan hadden een iets groter zelfinzicht gekregen dan de deelnemers die de oefening met de oplossingsgerichte vragen hadden gedaan. Daarnaast was bij de schrijfoefening met de oplossingsgerichte vragen de verwachting om het probleem op te kunnen lossen toegenomen, terwijl dat niet het geval was bij de schrijfoefening met WOOP. Helaas keken de onderzoekers niet naar lange termijn effecten. Ook werden daadwerkelijke acties om het probleem op te lossen niet in kaart gebracht.

Ondanks deze beperkingen geven de bovenstaande resultaten aan dat dergelijke schrijfoefeningen geschikt zijn om in te zetten tijdens een coachtraject. Bovendien zijn de oefeningen laagdrempelig en kosten ze weinig tijd. De onderzoekers zien de bovenstaande oefeningen dan ook als bruikbaar om bijvoorbeeld mee te geven als voorbereiding op een coachsessie. De WOOP oefening kan bijvoorbeeld worden gebruikt om doelen en obstakels helder te krijgen en deze verder te bespreken tijdens een coachgesprek. Maar de oefeningen kunnen ook als huiswerk worden meegegeven tussen sessies in. Er bestaat zelfs een WOOP app die daarvoor (gratis) ingezet kan worden.