Master Practitioner coach Margreet van Persie: ‘We zitten soms zo vast in het denken in goed of fout’

“Reflecteren gaat over het onderzoeken van ervaringen, zodat je daar waardevolle informatie uit kunt halen.” Dat stelt Master coach Margreet van Persie. Eén van haar specialisaties is ‘Inquiry Based Stress Reduction’, een werkwijze die heel effectief is in het verdiepen van zelfinzicht, het nemen van verantwoordelijkheid en het in verbinding blijven met jezelf en met de ander. Deze werkwijze wordt ook wel ‘The Work van Byron Katie’ genoemd.

Door Lisa Petersen

Wat houdt reflectie voor u in?
“Het woord ‘reflectie’ is letterlijk ‘terugkaatsing’. Het is afkomstig uit het Latijn: 'reflectere’, dat ‘ombuigen’ betekent. In deze twee betekenissen komen de
aspecten van reflectie prachtig samen: er wordt iets teruggekaatst of gespiegeld en dat kan leiden tot het ombuigen van denkbeelden of gedrag. Coaches zijn ermee bekend dat iedereen blinde vlekken heeft. We zien onszelf en ons gedrag per definitie
anders dan anderen dat doen. Reflecteren is een ‘must’, omdat we niet alleen op de wereld zijn en ons hebben te verhouden tot anderen in onze persoonlijke en professionele relaties. Reflectie is hét groeimiddel voor je eigen ontwikkeling. Onze cliënten bieden ons volop kansen voor reflectie en groei. Op uw website staat het citaat: ‘Het is het werk van een onopgevoed mens anderen de schuld te geven;
zichzelf verwijten maken is het werk van iemand wiens opvoeding een aanvang genomen heeft; wie noch zichzelf noch een ander iets verwijt, diens opvoeding
is voltooid.’

Wat is het verschil tussen jezelf verwijten maken en reflecteren? Op uw website staat namelijk het citaat: ‘Het is het werk van een onopgevoed mens anderen de schuld te geven; zichzelf verwijten maken is het werk van iemand wiens opvoeding een aanvang genomen heeft; wie noch zichzelf noch een ander iets verwijt, diens opvoeding is voltooid.’
“Dit is een citaat van de klassieke stoïcijn Epictetus. Het mooie van het citaat vind ik dat het een ontwikkelproces beschrijft van ‘ont-schuldigen’. Ont-schuldigen van
anderen en ook van jezelf. Anderen of jezelf verwijten maken houdt in dat je beoordeelt en veroordeelt. Reflecteren is voor mij iets anders. Reflecteren
gaat over het onderzoeken van ervaringen om daar vervolgens waardevolle informatie uit te halen. Dat is een proces dat veel verder gaat dan het ingeprente patroon van ‘goed’ of ‘fout’. Dan kan er ruimte komen voor helderheid, liefdevolle kracht en verbinding.”

In hoeverre vinden mensen in uw praktijk het lastig om te reflecteren? Wat kan het soms lastig of eng maken?
“We zitten soms zo vast in het denken in ‘goed’ of ‘fout’ dat reflecteren iets oproept van “O jee, dan krijg ik zeker te zien wat niet oké aan mij is.” Dat vindt niemand leuk en aangezien ons hele systeem niet houdt van onprettige gevoelens, worden de bekende verdedigingsmechanismen geactiveerd: vechten, verdedigen, vluchten, verstijven, enzovoort. Breindeskundigen zeggen dat we voor reflectie onze
prefrontale cortex nodig hebben. Reflexen bevinden zich in een ander deel van het brein. Als we gewend zijn om vooral vanuit reflexen te reageren, dan vraagt het
oefening om te leren reflecteren. Daarvoor is training van de mind nodig. Veel mensen doen van alles om hun lichaam te trainen. Prachtig natuurlijk, maar training van
de mind is nog veel belangrijker.

Een belangrijke leerervaring deed ik ooit op dankzij een coachee van wie ‘men’ vond dat hij onvoldoende reflectievermogen had. Ook ik was geneigd dat te denken, totdat hij in de vierde sessie aan de hand van een voorgedrukt lijstje met gedragingen ineens op zijn eigen gedrag begon te reflecteren. Wat ik hiervan heb geleerd, is dat mensen op een andere manier kunnen reflecteren dan ik gewend ben en dat ik het dan niet onmiddellijk herken.”

Hoe goed zijn coaches eigenlijk in het reflecteren op hun eigen doen en laten?
“Ons werk gaat over begeleiding van mensen. Dat is meestal in een 1-op-1 situatie. Wie houdt ons dan scherp? Wat laten coachees ons zien over onszelf?
Wat doen we daarmee? Wat leren we daarvan? Een tevreden coachee is geen maatstaf. Het hangt af van de kwaliteit van de coachrelatie of een coachee volstrekt eerlijke feedback aan jou kan en wil geven. Een hoge omzet is ook geen maatstaf. Misschien ben je een succesvol ondernemer en dat zegt niet zoveel over je functioneren en ontwikkeling als coach. Om een EIA-certificering te behalen is reflectie een belangrijk onderdeel. Een coach met nog weinig ervaring (niveau Foundation) reflecteert op een ander niveau dan een ervaren coach (niveau Senior of Master Practitioner). Vanuit mijn werk als EIA-assessor merk ik dat de praktijk van reflectie vaak verdieping kan gebruiken.”

U heeft een officiële en internationale certificering van Byron Katie op uw naam staan. Wat heeft u hier op persoonlijk vlak van geleerd? Kort gezegd kwam Katie (Byron Kathleen Reid) tijdens een zware depressie ineens tot het inzicht dat ze haar gedachten op een bepaalde manier kon omzetten/ beïnvloeden. Daardoor veranderde haar stemming ook drastisch.
“Door het proces van The Work te doen is er - tot mijn vreugde - een einde gekomen aan de jarenlange verhalen waarin ik me onder andere in therapie had bekwaamd en die ik bij voortduring aan mezelf en soms aan anderen vertelde. Mezelf in vrede verhouden tot mijzelf - inclusief mijn levensgeschiedenis, tot anderen, tot de wereld, tot het leven en tot de dood, zonder afkeuring en zonder goedkeuring – dáár gaat voor mij het dagelijks proces (dat The Work is) over. Ik vat het samen als: levenskunst.”
De ervaring van Katie, komend vanuit een zware depressie, kan anderen nieuwsgierig maken of inspireren. Toch gaat het daar niet om. Het gaat erom dat ieder mens die bereid is, inzicht krijgt in en leert van de eigen ervaringen - zonder jezelf te vergelijken
met Byron Katie of met wie dan ook. Vanuit haar ervaring reikt Byron Katie praktische hulpmiddelen aan die gratis te downloaden zijn via www.thework.com.”

Wat gebruikt u van The Work in uw eigen praktijk?
“Ik gebruik de hulpmiddelen die ik noemde vooral voor mezelf. Iedere keer als ik iets zit te willen van of voor mijn coachee, weet ik dat het tijd is om mijn aandacht naar binnen te brengen en mijn gedachten en gevoelens te onderzoeken. Ook nodig ik sommige coachees uit om het proces van ‘The Work’ te leren kennen. Op die manier kun je gaan ontdekken dat alles wat je ziet in de buitenwereld niet ‘echt’ is, maar
een projectie van je binnenwereld. Sommige mensen verwarren dat met leren loslaten, maar loslaten is niet iets wat je zelf kunt doen. Als dat zo was, dan zou het
een rationele beslissing zijn en dat is niet zo. Door het proces van The Work aan te gaan, kun je ervaren dat er iets als vanzelf en definitief verschuift in je manier van
kijken en denken. Met als gevolg dat ook je gevoelens en gedrag veranderen. The Work gaat zeker niet alleen over inzichten, maar vooral over actie: wat doe je er
vervolgens mee in de wereld?”

Eén van uw favoriete motto’s is: ‘Daar waar je struikelt, ligt je schat’ van Joseph Campbell. Hoe kan je struikelblok juist van grote waarde zijn?
“Ik deel de zorg van de Vlaamse psychiater Dirk de Wachter hoezeer we in onze tijd en samenleving gepreoccupeerd zijn met geluk, prestatie of succes. Mijn eigen struikelblokken – hoewel bepaald niet prettig toen ze zich voordeden – hebben me uiteindelijk veel gebracht. De grote waarde van een struikelblok is om erin en erbij te blijven, in aanwezigheid, met alles wat er op dat moment bij hoort en mag zijn. Het opgeven van ‘strijd tegen de realiteit’ leidt niet tot apathie, zoals mensen soms denken, maar tot helderheid om van daaruit een volgende stap te zetten.”

Wat wilt u tot slot nog delen met de lezers?
“Het coachvak is een prachtig vak dat ons, dankzij onze cliënten, in staat stelt permanent te leren en te groeien. Neem de tijd om te reflecteren en wees er niet
bang voor.”

Heb je vragen over reflecteren? Voor NOBCO-coaches is op het besloten deel van de website een kennisdossier ‘Reflectie’ beschikbaar met artikelen en oefeningen.

Margreet van Persie is Master Practitioner coach voor mensen en teams die in veerkracht willen omgaan met een ‘imperfecte’ realiteit. Meer informatie:
www.odissea.nl margreet@odissea.nl.