Het nastreven van ontwikkelen en leren gaat gepaard met minder angst en depressie, zo blijkt uit onderzoek. Terwijl jezelf willen bewijzen of niet af willen gaan juist samengaat met meer angstige of depressieve gevoelens. Doelen stellen die te maken hebben met ontwikkelen en leren is dus zinvol. Toch lijken juist deze doelen lastiger om te realiseren, en lijkt er voor coaching een belangrijke rol weggelegd.

Onderzoekers doen al langere tijd onderzoek naar de verschillende type doelen die mensen nastreven in hun leven. Het belangrijkste onderscheid dat onderzoekers daarbij maken is tussen doelen gericht op leren en ontwikkelen en doelen gericht op presteren. Onderzoekers brengen deze zogenoemde “doeloriëntatie” van mensen in kaart met behulp van vragenlijsten die bestaan uit een reeks stellingen. Een stelling die past bij een ontwikkeldoel is bijvoorbeeld “Ik wil mezelf verbeteren” terwijl een stelling als “Ik wil dat anderen zien dat ik goed ben in wat ik doe” past bij een prestatiedoel.

Een groep onderzoekers uit Roemenië en de Verenigde Staten verzamelde recentelijk meer dan 40 studies over deze neiging van mensen om verschillende type doelen na te streven. De onderzoekers wilden vooral weten in hoeverre deze neiging van mensen om ofwel leren en ontwikkelen na te streven, ofwel presteren, gerelateerd was aan angst- en depressieve klachten. Wat bleek: deelnemers die zichzelf meer herkenden in stellingen die gingen over leren en ontwikkelen rapporteerden minder angst- en depressieve klachten. Het gericht zijn op leren en ontwikkelen kan echter verschillende vormen aannemen. Zo kan iemand bijvoorbeeld vooral gericht zijn op het goed onder de knie krijgen van een taak (bijvoorbeeld het succesvol coördineren van een project op het werk), maar iemand kan ook juist zichzelf telkens willen verbeteren als het gaat om competenties en vaardigheden. Vooral dat laatste ging gepaard met minder angst.

De neiging tot presteren bleek volgens het onderzoek juist gerelateerd aan meer angst en depressie. Daarbij bleek het belangrijk hoe iemand invulling geeft aan zo’n prestatiedoel. Zo kan iemand bijvoorbeeld vooral de beste willen zijn, of juist aan anderen willen laten zien wat hij of zij in huis heeft. Vooral mensen die zichzelf herkenden in stellingen die betrekking hadden op het laten zien van hun eigen competentie ervaarden meer angstklachten. Overigens kan iemand ook juist willen voorkomen dat hij of zij slecht presteert. Iemand is daarmee eigenlijk vooral gericht op het vermijden van fouten. Ook dat bleek samen te hangen met meer angst en depressie.

Bepaalde type doelen gaan dus samen met juist meer of minder gevoelens van angst en depressie. Het idee hierachter is dat mensen die meer gericht zijn op leren en ontwikkelen een moeilijke situatie eerder zien als een uitdaging, terwijl mensen die meer gericht zijn op presteren een lastige situatie juist zien als een beoordeling van hun eigen kunnen. Ook zou de eigenwaarde bij mensen die gericht zijn op leren en ontwikkelen minder afhangen van hoe ze presteren of van hoe ze zich vergelijken met anderen.

Toch weten we nog niet zeker of de neiging van mensen om een bepaald type doel na te streven klachten zoals angst en depressie ook daadwerkelijk veroorzaakt. We kunnen dus niet zomaar zeggen: formuleer geen prestatiedoelen meer en je zult je beter gaan voelen. Sterker nog, onderzoekers denken dat er een complexe wisselwerking is tussen de verschillende type doelen en de in kaart gebrachte klachten. Zo zouden angst en depressie op hun beurt een bepaald type doel, zoals een focus op het vermijden van fouten, juist kunnen uitlokken. Iemand met angstklachten zal bijvoorbeeld vooral aandacht hebben voor risico’s en bedreigingen.

Toch lijkt het zinvol om wat vaker in te zetten op doelen die gericht zijn op jezelf verbeteren of iets onder de knie krijgen in plaats van alleen op presteren. Nu zullen veel coaches dat waarschijnlijk al doen: sturen op ontwikkeldoelen in plaats van op prestatiedoelen. Toch blijken prestatiedoelen bij coachtrajecten geen uitzondering, zoals bijvoorbeeld bleek uit een recent onderzoek van Andreea Nicolau en collega’s. Van de 75 deelnemers die coaching kreeg van professionele coaches die aangesloten waren bij een beroepsorganisatie (zoals ICF of EMCC), kozen er 10 uiteindelijk voor een prestatiedoel. Denk aan een doel als “doorgroeien naar de volgende hiërarchische positie”.

Ook lijkt het geen vanzelfsprekendheid dat het nastreven van doelen gericht op ontwikkelen en leren tot gewenst resultaat leidt, zo bleek uit datzelfde onderzoek. Deelnemers die een ontwikkeldoel formuleerden (zoals “mijn communicatie met het team verbeteren”), maar geen coaching ontvingen, waren een stuk slechter in het realiseren van hun doelen dan deelnemers die wel coaching kregen. Wanneer iemand een ontwikkeldoel nastreeft, dan lijkt dat dus een stuk beter te realiseren met coaching dan zonder coaching. Blijkbaar is er een gestructureerd proces nodig om tot leren en ontwikkelen te komen, zo redeneren de onderzoekers. Voor prestatiedoelen leek coaching geen duidelijke meerwaarde te hebben: ook zonder coaching lukte het de deelnemers om dit type doelen te realiseren. Prestatiedoelen zijn vaak concreter en gericht op resultaat, dat maakt het wellicht makkelijker om concrete plannen te maken om een dergelijk doel te behalen.

Kortom, doelen zijn er in allerlei soorten en maten. Maar juist het type doel dat samengaat met minder depressieve en angstgevoelens lijkt het meest lastig te realiseren zonder gestructureerde begeleiding. Juist voor dit soort doelen lijkt coaching dus het verschil te kunnen maken.